درد شناسی و طب درد امروزه به موضوع بسیار مهمی در پزشکی تبدیل شده است و متخصصان خاص خودش را نیز دارد. با اطمینان می‌توان گفت که بسیاری از ما ابدا علاقه‌ای به درد کشیدن نداریم. با این وجود، درد یکی از ابزارهای ارتباطی مهم در بدن است. برای مثال تصور کنید چه اتفاقی خواهد افتاد اگر دست‌تان را روی اجاق گاز داغ بگذارید و هیچ چیز احساس نکنید. درد راهی است که به وسیله‌ی آن بدن به ما می‌گوید مشکلی وجود دارد و باید کاری کنید.
ما درد – خواه در اثر نیش زنبور عسل باشد، و خواه به دلیل شکستگی استخوان، یا حتی یک بیماری طولانی مدت- یک تجربه‌ی حسی و روانی ناخوشایند است و می‌تواند علل متعددی داشته باشد. آدم‌های مختلف به شیوه‌های مختلف و منحصر به فردی در برابر درد واکنش نشان می‌دهند. دردی که برای شما قابل تحمل است، ممکن است شخص دیگری را از پا دربیاورد.
حتی با وجود این‌که تجربه‌ی درد از فردی به فرد دیگر متفاوت است، باز هم دسته‌بندی انواع مختلف درد امکان‌پذیر است. در این نوشتار مروری خواهیم داشت بر انواع مختلف درد و آن‌چه آنها را از یکدیگر متمایز می‌کند.
درد شناسی دسته بندی حاد و مزمن
شیوه‌های مختلفی برای دسته‌بندی درد وجود دارد. یکی این است که آن را به دو دسته‌ی درد حاد و درد مزمن تقسیم کنیم.
۱. درد حاد
معمولا به طور ناگهانی پدیدار می‌شود و مدت محدودی طول می‌کشد. این درد اغلب در اثر آسیب به بافت از جمله استخوان، عضله، یا اندام‌ها ایجاد می‌شود، و شروع آن اغلب با اضطراب یا ناراحتی عاطفی همراه است.
۲. درد مزمن
بیش‌تر از درد حاد طول می‌کشد و به طور کلی تا حدودی در برابر درمان مقاوم است. این نوع درد معمولا با یک بیماری طولانی مدت، مانند آرتروز همراه است. در برخی موارد، از جمله فیبرومیالژیا، درد مزمن یکی از ویژگی‌های مشخص‌کننده‌ی این بیماری است. این درد ممکن است در نتیجه‌ی بافت آسیب دیده ایجاد شده باشد، اما اغلب مربوط به آسیب‌های عصبی است.
هم درد حاد و هم درد مزمن هر دو می‌توانند فرد را ضعیف و ناتوان کنند، و هر دو می‌توانند هم حالات روحی فرد را تحت تاثیر قرار دهند و هم خود تحت تاثیر آن باشند. اما ماهیت درد مزمن – این حقیقت که این درد مکررا رخ می‌دهد و در برخی مواد تقریبا دائمی است – باعث می‌شود فرد بیش‌تر مستعد ابتلا به پیامدهای روانی مانند افسردگی و اضطراب باشد. در عین حال، اضطراب می‌تواند درد را تقویت کند.
حدود ۷۰ درصد از افراد مبتلا به درد مزمن که با داروهای ضد درد تحت درمان هستند اپیزودهایی از آن‌چه درد سرکش نام دارد راتجربه می‌کنند. درد سرکش دردی است که به طور ناگهانی عود می‌کند حتی زمانی که داروهای مخصوص آن درد به طور منظم مورد استفاده قرار می‌گیرد. گاهی اوقات می‌تواند به صورت خود به خود یا ناگهانی با یک اتفاق به ظاهر ناچیز مانند غلت زدن در تخت ایجاد شود. و گاهی اوقات ممکن است به علت تمام شدن اثر دارو قبل از رسیدن زمان مصرف دوز بعدی باشد.
درد شناسی دسته بندی آسیب وارد شده
درد اغلب بر اساس آسیبی که آن را ایجاد کرده‌است، دسته‌بندی می‌شود. دو دسته‌ی اصلی بر این اساس عبارتند از :
۳. درد ناشی از آسیب بافت، که درد نوسیوسپتیو نیز نامیده می‌شود
۴. درد ناشی از آسیب عصبی، که درد نوروپاتی نیز نامیده می‌شود.
۵. دسته‌ی سوم درد روانزاد است.
دردی که تحت تاثیر عوامل روانی قرار دارد. درد روانزاد اغلب دارای یک منشاء فیزیکی ناشی از آسیب بافتی یا آسیب عصبی است، اما درد ناشی از آن آسیب توسط عواملی مانند ترس، افسردگی، استرس، یا اضطراب طولانی مدت افزایش یافته‌است. در برخی از موارد، درد از یک بیماری روانی سرچشمه می‌گیرد.
درد شناسی دسته بندی بافت درگیر درد
درد را همچنین می‌توان با توجه به نوع بافت که درگیر کرده‌است یا قسمتی از بدن که تحت تاثیر قرار گرفته‌است، تقسیم‌بندی کرد. به عنوان مثال، ممکن است درد را با عنوان درد عضلانی یا درد مفاصل خطاب کنیم. یا دکتر ممکن است در مورد درد قفسه‌ی سینه یا درد پشت از شما سوال کند.
انواع خاصی از درد سندرم نامیده می‌شوند. به عنوان مثال، سندرم درد میوفاسیال به دردی اشاره دارد که با تحریک نقاط خاصی در عضلات بدن ایجا می‌شود. فیبرومیالژیا یک نمونه از این نوع درد است.
۶. درد ناشی از آسیب بافتی
در درد شناسی گفته می شود که اغلب دردها ناشی از آسیب بافتی هستند. درد از صدمه‌ی وارد شده به بافت‌های بدن ناشی می‌شود. آسیب ممکن است به استخوان، بافت نرم، یا اندام وارد شده باشد. آسیب به بافت بدن می‌تواند ناشی از یک بیماری مانند سرطان باشد. یا ممکن است در اثر آسیب فیزیکی مانند بریدگی یا شکستگی استخوان ایجاد شده باشد.
دردی که شما تجربه می‌کنید ممکن است به صورت بی‌تابی، تیر کشیدن یا گز‌گز کردن باشد. ممکن است گاهی آن را حس کنید و گاه متوقف شود، یا می‌تواند پایدار باشد. ممکن است هنگام خندیدن یا حرکت کردن، دردتان بیش‌تر شود. گاهی اوقات، تنفس عمیق می‌تواند آن را تشدید کند.
درد ناشی از آسیب بافتی ممکن است حاد باشد. به عنوان مثال، آسیب‌های ورزشی مانند رگ به رگ شدن مچ پا یا درد شست پای فوتبالیست‌ها که در زمین چمن آسیب می‌بیند، اغلب در نتیجه‌ی آسیب به بافت نرم است. این درد همچنین می‌تواند مزمن باشد، مانند آرتریت (لتهاب مفاصل) یا سردرد‌های مزمن. و برخی از درمان‌های پزشکی، مانند پرتو درمانی برای سرطان، نیز می‌توانند باعث آسیب دیدن بافت شوند و در نتیجه درد ایجاد شود.
۷. درد ناشی از آسیب‌های عصبی
مغز و اعصاب مانند کابل برق سیگنال‌ها، از جمله سیگنال‌های درد را به مغز انتقال می‌دهند یا آنها را از مغز به جاهای دیگر بدن می‌فرستند. آسیب به عصب‌ها می‌تواند در شیوه‌ای که آن سیگنال‌ها منتقل می‌شوند تداخل ایجاد کند و باعث ایجاد سیگنال‌های درد شود که غیر طبیعی هستند. به عنوان مثال، شما ممکن است احساس سوزش کنید با وجود این‌که هیچ حرارتی روی ناحیه‌ای که می‌سوزد، اعمال نشده‌است.
عصب‌ها می‌توانند با بیماری‌هایی مانند دیابت آسیب ببینند یا ممکن است در اثر تروما دچار آسیب شوند. برخی از داروهای شیمی درمانی ممکن است روی عصب‌ها آسیب وارد کنند. در میان سایر دلایل، عصب‌ها همچنین می‌توانند در نتیجه‌ی سکته‌ی مغزی یا عفونت اچ‌آی‌وی (HIV)، آسیب ببینند. درد ناشی از آسیب‌های عصبی می‌تواند در نتیجه‌ی آسیب به سیستم عصبی مرکزی (CNS)، که شامل مغز و نخاع است، ایجاد شود. یا ممکن است از آسیب وارد شده به اعصاب پیرامونی (عصب‌هایی در باقی قسمت‌های بدن که به CNS سیگنال ارسال می‌کنند) ناشی شود.
درد ناشی از آسیب عصبی، درد نوروپاتیک، اغلب به عنوان سوزش یا سوزن سوزن شدن توصیف می‌شود. برخی از آدم‌ها آن را مانند یک شوک الکتریکی توصیف می‌کنند. برخی دیگر آن را مانند سوزن سوزن شدن یا تیر کشیدن توصیف می‌کنند. بعضی از کسانی که دچار آسیب‌های عصبی هستند اغلب نسبت به دما و لمس شدن بسیار حساس هستند. حتی یک تماس سطحی، مانند لمس ملحه‌ی روی تخت، می‌تواند باعث بروز درد شود.
درد نوروپاتیک مزمن است. نمونه هایی از درد ناشی از اعصاب آسیب‌دیده عبارتند از:
سندرم درد مرکزی. مشخصه‌ی این سندرم در درد شناسی ، درد مزمنی است که از آسیب به سیستم عصبی مرکزی ناشی می‌شود. این آسیب می‌تواند در اثر سکته‌ی مغزی، ام‌اس (MS)، انواع تومورها و چندین اختلال دیگر ناشی شود. درد آن که معمولا ثابت است و ممکن است شدید باشد، می‌تواند روی بخش بزرگی از بدن تاثیر بگذارد یا به مناطق کوچک‌تر مانند دست یا پا محدود شود. این درد اغلب می‌تواند در اثر حرکت، لمس، عواطف، و تغییر دما تشدید شود.
سندرم درد منطقه‌ای پیچیده. این یک سندرم درد مزمن است که می‌تواند در پی یک آسیب جدی ایجاد شود و به عنوان سوزش مداوم توصیف می‌شود.
اختلالات خاصی مانند عرق کردن غیرطبیعی، تغییر در رنگ پوست، یا تورم ممکن است در این منطقه از درد دیده شود.
درد نوروپاتیک محیطی دیابتی. این درد در اثر آسیب‌های عصبی ناشی از دیابت در پاها، ساق پا، دست‌ها یا بازوها ایجاد می‌شود. افراد که نوروپاتی دیابتی دارند انواع مختلفی از درد را مانند سوزش، تیر کشیدن، و سوزن سوزن شدن تجربه می‌کنند.
زونا و دردهای عصبی پس از آن. زونا یک عفونت موضعی ناشی از همان ویروسی است که باعث ایجاد آبله مرغان می‌شود.ضایعه‌ی پوستی و درد همراه با آن که می‌تواند آزاردهنده باشد، در یک طرف بدن در طول مسیر یک عصب رخ می‌دهد. دردهای عصبی پس از آن یکی از عوارض شایع است که در آن درد ناشی از زونا بیش از یک ماه طول می‌کشد.
نورالژی عصب سه قلو. این اختلال باعث دردی می‌شود که ناشی از التهاب یک عصب چهره‌ای است. این درد بسیار شدید و برق‌آسا توصیف می‌شود و ممکن است در لب‌ها، پوست سر، پیشانی، چشم، بینی، لثه، گونه و چانه در یک طرف صورت رخ دهد. درد ناشی از این اختلال ممکن است با لمس یک ناحیه‌ی حساس یا در اثر حرکتی جزئی آغاز شود.
ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده – سارا فیضی
